Professor Johannes Tolkiehn (1865–1933) Filolog klasyczny rodem z Krzyżborka

[German Professor Johannes Tolkiehn was J. R. R. Tolkien's 4th cousin 1x removed and their common ancestor was Christian Tolkien, 1677-1746 living in Kreuzburg, East Prussia. Tolkiehn's books were published in Leipzig. J. R. R. Tolkien, who originally studied classical philology, probably knew them. Perhaps our Tolkien believed from that that the Tolkiens came to England from Leipzig and Saxony.]

 

Dziś o profesorze, językoznawcy, badaczu dawnych języków, który urodził się w XIX wieku ale tworzył już w wieku dwudziestym. Chodzi o profesora, który nazywał się... Johannes Tolkiehn.

 

Fragment jego zdjęcia widzimy powyżej. Ciemnowłosy, poważny Prusak... W każdym razie w metrykach chrztu widnieje jako Johannes Theodor Kurt Tolkiehn. Był synem głównego poczmistrza (niem. Oberpostmeister) Friedricha Ernsta Augusta Tolkiehna i jego żony Malviny, z domu Bender. Ci Tolkienowie są spokrewnieni z oksfordzkim profesorem J.R.R. Tolkienem i również wywodzą sie z Krzyżborga (niem. Kreuzburg). Od 1874 do 1883 Johannes Tolkiehn uczył się w królewieckim Collegium Fridericianum, które skończył również jego ojciec. Po maturze studiował na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu. Kształcił się na nauczyciela. Uczęszczał na wykłady znanych uczonych z Prus: z filozofii był to Günther Thiele i Julius Walter, z germanistyki – Oskar Erdmann i Oskar Schade, z historii starożytnej – Franz Rühl i Rudolf Schubert, z archeologii – Gustav Hirschfeld i z historii sztuki – George Dehio. Johannes w szczególności skupił się na filologii klasycznej. Jego nauczycielami akademickimi byli Ludwig Friedlander, Ludwig Jeep, Henri Jordan, Artur Ludwich i Alfred Schöne. W tym czasie można mówić o królewieckiej szkole filologii klasycznej, która podążała drogami wyznaczonymi jeszcze przez gramatyków antyku. W tym duchu Johannes Tolkiehn napisał swoją dysertację, którą obronił 20 lipca 1888 r. Doktora z filologii klasycznej obronił 24 maja 1889 r. Zdał egzamin państwowy i uzyskał kwalifikacje nauczycielskie w nauce łaciny i greki oraz religii. 8 marca 1890 r. uzyskał kwalifikację nauczycielską w języku niemieckim jako egzamin uzupełniający.Tolkiehn rozpoczął swoją służbę nauczyciela ale dalej kontynuował pracę naukową uzyskując habilitację w 1896 r. Ponieważ nie otrzymywał dochodów jako wykładowca pozauczelniany, w latach 1900-1907 pracował dodatkowo w królewieckim Gimnazjum Staromiejskim. 1 kwietnia 1907 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie w Królewcu. Do 1931 r. prowadził zajęcia z greki i łaciny.

Na metodę naukową Tolkiehna wielki wpływ miała szkoła królewiecka. Badał odbiór Homera w starożytnym Rzymie oraz dzieje literatury Imperium Rzymskiego i późnej starożytności. Zajmowały go starożytne podręczniki gramatyki. Przybliżył współczesności Cominianusa, Dositheusa i Clemensa Szkota. Pisał do czasopism naukowych. Czy pamiętacie, że profesor J.R.R. Tolkien też najpierw studiował filologię klasyczną?

Johannes Tolkiehn był żonaty z córką swojego nauczyciela akademickiego Arthura Ludwicha.

Akt zgonu Johannesa Tolkiehna

Prace prof. Johannesa Tolkieha to (from Wikisource):

• Quaestionum ad Heroides Ovidianas spectantium capita VII. Königsberg 1888 (Dissertation) Google-USA* = Internet Archive
• De primo artis amatoriae Ovidianae libro. In: Festschrift zum fünfzigjährigen Doctorjubiläum Ludwig Friedlaender. Leipzig 1895, S. 433–437 Internet Archive
• De Homeri auctoritate in cotidiana Romanorum vita. In: Jahrbücher für classische Philologie. Supplementband 23 (1897), S. 221–286 Google-USA*
• Homer und die römische Poesie. Leipzig 1900 Internet Archive = Google-USA*
• Cominianus. Beiträge zur römischen Literaturgeschichte. Leipzig 1910 Internet Archive
• Dosithei ars grammatica recensuit Ioannes Tolkiehn. Leipzig 1913 Internet Archive
• Philologische Streifzüge. Leipzig 1916 Internet Archive
• Clementis ars grammatica primum edidit Joannes Tolkiehn. Leipzig 1928 (Philologus Supplementband 20,3)