W. H. Auden dla J. R. R. Tolkiena

W. H. Auden

A SHORT ODE TO A PHILOLOGIST

Die Sprache ist die Mutter, 

nicht die Magd des Gedankens – Karl Kraus

Necessity knows no speech: not even
Shakespeare can say
What must be said so well as Frisch's bees convey
Vital instructions by ballet,
Nor do Jack and Jill, like trushes
Grow unspoken under May's compulsion.
A scream can be uncontrollable and yawning a rudeness
One has to be excused, but free
Speech is a tautology.

Who means Good-morning reveals he is not
Napoleon or
Napoleon's cook but quite as born, a first author,
Ready in turn to answer for
A story he cannot invent
And must leave to others to tell with what
Prejudice they prefer. Social charmers daren't invite comment
And a chatterbox doesn't: in
Speech, if true, true deeds begin.

If not, there is International Babel,
In which murders,
Are a sanitary measure and stockbrokers
Integrity-ridden for sirs
Who think big, where noises abound
For throats to hire whose doom is to compel
Attention: Its Void costs money, being flood-lit, wired for sound,
With banner headlines guaranteed
And applause pre-recorded.

But Dame Philology is our Queen still,
Quick to comfort,
Truth-loving hearts in their mother-tongue (to report
In the U.K., the N.E.D.
Takes fourteen tomes): She suffers no evil
And a statesman still, so her grace prevent, may keep a treaty
A poor commoner arrive at
The Proper Name for his cat.

No hero is immortal till he dies
Nor is a tongue,
But a lay of Beowulf's language, too, can be sung,
Ignoble, maybe, to the young,
Having no monsters and no gore
To speak of, yet not without its beauties
For those who have learned to hope: a lot of us are grateful for
What J. R. R. Tolkien has done
As bard to Anglo-Saxon.

Krótka oda do filologa to wiersz napisany przez wybitnego poetę angielskiego, W. H. Audena i opublikowany w 1962 w pamiątkowej księdze dla Tolkiena pt.  English and Medieval Studies Presented to J.R.R. Tolkien on the Occasion of his Seventieth Birthday . Tolkien odwdzięczył się swoim wierszem dla Audena, który publikowałem kilka dni temu (patrz tutaj).

Wiersz jest trudny w przekładzie. W końcu do Auden. Ale spróbowałem spolszczyć ostatnią zwrotkę. Może ktoś zrobi to lepiej? I z całym wierszem?

Żaden bohater nie jest nieśmiertelny, póki nie umrze
Tak samo język,
Można jednak też zaśpiewać lament w Beowulfa mowie,
Podły może dla młodych,
Bez potworów i rozlewu krwi
wysławienia, ale nie bez jego piękna
Dla tych, którzy nauczyli się nadziei: wielu z nas dziękuje,
za to, co zrobił J. R. R. Tolkien
Jako anglosaski bard.

________________

• "pszczoły Frischa" to nawiązanie do Karla Frischa, noblisty, który zajmował się zachowaniami pszczół i odkrył znaczenie tańca pszczół;
• "Jack i Jill" May to być może nawiązanie do książeczki dla dzieci z 1880 pt. Jack and Jill autorstwa by Louisy May Alcott (patrz tutaj);