Draco fabulosus europaeus

Źródło: wpis klemenki w temacie "Co ty wiesz o... smokach, czyli temat smokologiczny" (Elendili)

Jest Nowy Rok 1938. Nadchodzi godzina 14.30. Towarzyszymy grupie dzieci, które w oksfordzkim Muzeum Historii Naturalnej słuchają profesora Tolkiena. Pogadanka poświęcona jest smokom i dinozaurom. Tolkien pisał o niej w liście do Stanleya Unwina (nr 19 - patrz niedawno wznowione Listy):

Czy jest jakaś wolna ilustracja przedstawiająca smoka na stercie skarbów [chodzi o rysunek J.R.R. Tolkiena]? Muszę wygłosić wykład na temat smoków (w Muzeum Historii Naturalnej!!!) i potrzebny jest obrazek, żeby zrobić z niego przezrocze.

Zachowały się notatki, które Tolkien przygotował na tę okazję - niestety jest to jeden z tych tekstów Tolkiena, które wciąż znamy z drugiej ręki; obszerne streszczenie przytacza nieoceniony John Rateliff w II tomie The History of The Hobbit (str. 540-541).

Rys. J. R. R. Tolkien

Nie był to wykład, a lekka w formie pogadanka połączona z pokazywaniem ilustracji przedstawiających dinozaury i smoki, w tym narysowanych przez samego Tolkiena (m.in. reprodukowana w książce Rateliffa "Rozmowa ze Smaugiem" - rysunek przedstawiający Smauga leżącego na górze skarbów (patrz obrazek powyżej); widać tam też kontur Bilba oraz wypełniony skarbami garniec z wypisaną tengwarem klątwą krasnoludów). Tolkien określił smoka nazwą gatunkową Draco fabulosus europaeus i dokonał swoistej klasyfikacji, dzieląc smoki na dwie odmiany Repus ('pełzające') i Alatus ('uskrzydlone'). Opisuje smoki jako "legendarne stworzenia wywodzące się od węży i jaszczurek", w odróżnieniu od dinozaurów, które rzeczywiście istniały, ale zniknęły na długo przed pojawieniem się człowieka. Tolkien ostrzega przed kontaktem wzrokowym i ujawnianiem swego imienia smokowi. Podkreśla, że smoka może pokonać jedynie dzielny człowiek i to w samotnej walce. Armie, karabiny maszynowe i bomby są na nic, a gazy bojowe są dla nich "jak słodkie tchnienie".

Wykład Tolkiena był jednym z sześciu wykładów świątecznych dla dzieci, które zorganizowało Ashmolean Natural History Society of Oxford. Odbywały się one w dniach 30 grudnia 1937 - 10 stycznia 1938. Tylko jeden był wygłoszony przez Profesora Tolkiena. Pozostałe to "Ptaki Oksfordu", "Wieloryby i wielorybnictwo", "Konie pociągowe, powozy i rabusie", "Rafy koralowe" oraz "Iskry elektryczne".