Kürschner Gewerkshaus (Dom Cechu Kuśnierzy)

Od dłuższego czasu próbowałem odnaleźć lokalizację Kürschner Gewerkshaus, czyli gdańskiego Domu Cechu Kuśnierzy. Pierwotnie wydawało mi się, że musiał on znajdować się koło ulicy Kürschnergaße (Kuśnierskiej), ale ostatecznie odnalazłem go przy Starej Zbrojowni, przy ulicy Große Schirrmachergaße (Kołodziejska) i Klein Schirrmachergaße (nieistniejąca Mała Kołodziejska). Oto jego lokalizacja na mapie zamieszczonej w pracy Ewy Barylewskiej-Szymańskiej i Zofii Maciakowskiej pt. Ludzie i miasto u progu nowoczesności. Socjotopografia Gdańska w pierwszej połowie XIX wieku:

K/C – Dom Cechu Kuśnierzy (wyżej zaznaczona jego oficyna, w której w pocz. XIX wieku miał swój antykwariat
syn mistrza kuśnierskiego Michaela Tolkiena, Christian Tolkien

Oto zdjęcie tego budynku:

Nie do końca wiemy, jak ten budynek wyglądał w XVIII wieku, choć wskazówką może być grafika przesłana mi przez Forta (Forum Dawny Gdańsk), którą ten badacz opisał tak: "Kamienice i ulica po prawej stronie zbrojowni. (...) Trzeba teraz ustalić, które kamienice tu widzimy. Widać fragment najbliższej od zbrojowni a jeśli tak, to ta "kuśnierzy" widoczna jest w całości ... jak i kolejne. To widok ok. roku 1860":

Strzałkami oznaczyłem szczyt domu (górna strzałka) i wejście do niego (dolna strzałka)

A tutaj moja nowa zdobycz z Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie (z przyczyn prawnych prezentuję tylko fragmenty dokumentu):

 

Mamy tu oryginalny dyplom mistrzowski kuśnierza Christopha Plöhna, urodzonego w St Albrecht (dziś Święty Wojciech), wydany w 1765, gdy starszymi cechu byli Nicolaus Übelin (Eltermann) oraz Michael Tolkien (Compan). Tolkien to oczywiście krewny J. R. R. Tolkiena – dokładniej młodszy o dwa lata brat Christiana Tolkiena, praprapradziadka Profesora. Porównajmy własnoręczny podpis Tolkiena z tego dokumentu i ze spisu mieszkańców Gdańska z 1770:

Michael Tolkien ("Tolckien") 1765

Michael Tolkien ("Tolckien") 1770

Niezwykłe podobieństwo, zwłaszcza graficznej formy imienia Michael, prawda? To podpis jednej i tej samej osoby.

Świetnie prezentuje się też pieczęć cechu kuśnierzy. To jedyny znany mi zachowany przykład tej pieczęci. Wydaje się, że całe archiwum tego cechu uległo destrukcji podczas "wyzwalania" Gdańska. W Archiwum Państwowym w Gdańsku mamy bardzo ubogą kolekcję dokumentów dotyczących Kürschnergewerk. Dobrze, że Berlin zachował taki ciekawy dokument z nazwiskiem Tolkien i pieczęcią cechu!

Oto rysunek herbu cechu gdańskich kuśnierzy, który widzimy na pieczęci: