"Biały Niedźwiedź", dom Michaela Tolkiena? – jeszcze jedna możliwość!

Jak pamiętacie, szukam właściwej lokalizacji domu Michaela Tolkiena przy ulicy Grobla. Ostatnie ustalenia celują w adres Grobla II nr 16 czyli tzw. Dom Horna ze znakiem białego gołębia (patrz tutaj). Istnienie warsztatu kuśnierskiego w tym domu potwierdza też praca Ewy Barylewskiej-Szymańskiej i Zofii Maciakowskiej pt. Ludzie i miasto u progu nowoczesności. Socjotopografia Gdańska w pierwszej połowie XIX wieku. Na mapach zamieszczonych w tej książce przy Grobli (I-IV) znajdują się tylko dwa domy kuśnierzy:

Strzałki oznaczają jedyne dwa domy przy Grobli, w których na pocz. XIX w.
znajdowały się warsztaty kuśnierskie (K)

Chodzi o dom na rogu Grobli I i Szerokiej oraz o wspomniany wyżej dom przy Grobli II nr 16. Ponieważ Michael Tolkien należał do straży obywatelskiej Kwartału Szerokiego, a kwartał ten obejmował dom przy zachodniej (na mapie chodzi o górną) stronie Grobli, nie zaś dom przy wschodniej (na mapie dolnej) stronie tej ulicy, być może pojawia się zupełnie nowa możliwość dotycząca lokalizacji miejsca zamieszkania Tolkiena! Nową możliwość zaznaczam na mapie Buhsego czerwoną linią:

Jest to dom z dawnym serwisnummerem 1107b (później Szeroka nr 37). Dom ma w poł. XIX wyraźnie dwa wejścia: od Grobli i od Szerokiej. Na mapie Buhsego zaznaczono, że opisuje go nr księgi hipotecznej: Damm 1 nr 7. Trzeba będzie zatem sprawdzić dokumentację tego domu. Na przełomie XIX i XX wieku dom ten wyglądał tak (zaznaczony czerwoną linią):

W XVIII wieku miejsce to wyglądało na mapie tak:

Tutaj zaznaczyłem kiedyś wszystkie kuśnierskie lokalizacje, które udało mi się odnaleźć w dawnych książkach adresowych Gdańska:

Chyba kiedyś błędnie oznaczyłem dom Tolkiena. Być może do Tolkiena w XVIII wieku należał dom, który na mapie opisałem jako dom Oyera (nieco na prawo). Z ogłoszeń w prasie gdańskiej wynika, że dom na rogu Szerokiej i Grobli w XVIII w. nazywał się "Pod Białym Niedźwiedziem". Mistrz kuśnierski, Johann Heinrich Oyer (1733–1803, mistrz kuśnierski od 1760) lub jego syn Johann Heinrich Oyer (1767–1840) w 1789 przeniósł swoją pracownię kuśnierską z dotychczasowego domu przy Szerokiej (z domu opisanego jako Weisser Bär, "Biały Niedźwiedź") na Groblę II pod nr 16 ("Hornsche Haus"):

Dom ten baza kart obiektów PAN w Gdańsku opisuje tak:

O zabudowie działki brak danych. W 1854 r. posesja znajdowała się w rękach handlarza odzieżą Goldsteina. W połowie lat 60. XIX w. właścicielem był rentier Goldstein. W 1897 r. i w 1907 r. nieruchomość należała do zegarmistrza Dufke. W początku lat 20. XX w. stanowiła własność Schwarka. Po połowie lat 30. XX w. jako właścicielka odnotowana Margaret Schwark. W 1942 r. nieruchomość była nadal jej własnością. Kamienica zniszczona w 1945 r., nieodbudowana, prawdopodobnie na historycznej działce wzniesiono w 1. poł. lat 50. XX w. socrealistyczny dom wielorodzinny.

Być może opisujemy wcześniejsze, nieznane PAN dzieje tej działki! Oyerowie byli blisko związani z Tolkienami (widzimy ich jako częstych chrzestnych Tolkienowych dzieci w Gdańsku), a dodatkowo Johann Heinrich młodszy pojął za żonę Susannę Renatę, córkę Salomona Peterknechta (1742–1814), którego poznaliśmy w 1770 roku jako czeladnika kuśnierskiego Michaela Tolkiena.

I znowu pamięć genetyczna? Bo przecież Biały Niedźwiedź, Niedźwiedź Polarny Karhu to jedna z najważniejszych postaci Listów św. Mikołaja J. R. R. Tolkiena! (o zwyczaju pisania kart noworocznych przez gdańszczanina, Christiana Tolkiena, pisałem oto tutaj).