 |
Tollkeim na pruskiej mapie z 1802 r. (ze zbiorów GStA PK) |
 |
Najstarsze zapisy na temat Tollkeim (z przygotowywanej przeze mnie monografii) |
Dlaczego wsi Tollkeim, skąd prawdopodobnie pochodzili przodkowie Tolkiena, którzy pierwotnie, w XVI i XVII w. nazywali się Tolkien/Tollkeim/Tollkeimer, nie ma w spisach sprzed XVI w.? Oto mapa z czasopisma Altpreussische Forschungen z 1926 r., gdzie opisano najwcześniejsze osadnictwo na interesującym nas obszarze (nie ma tam śladu Tollkeim):
 |
Późniejsze Tollkeim znajduje się blisko "Pocrumsse" |
Było tak być może dlatego, że wcześniej znajdowało się tam gospodarstwo znane ze spisów czynszów jako Wessilkarthen/Wesselkarthen (ta nazwa po XV w. zanika w spisach; stpr. kūrtā to "zagroda, ogrodzone miejsce [w miejscu poręby, karczowiska w lesie]" zaś wessels to "wesoły" - świetny przymiotnik do użycia jako przydomek). Nazwa przypomina inne z tego samego komornictwa Knauten: Dobekarthen i Sauskarthen (potem Sausgarten) W Wessilkarthen mieszkał w XV w. niejaki Jone Tollyn, zapewne potomek jeszcze wcześniejszego Tolle. Od Tolle/Tollyn może pochodzić nazwa późniejszego przysiółka Tollkeim (< Toll[e]kaims), a sam Jone być może przodkiem Tolkienów z czasów bitwy pod Grunwaldem. Samo imię Tole może być skrótem od imion z cząstką tūlan, tūl- "wiele-" (np. Tulegerde, Tulekaite) albo od przymiotnika dule, "siwy" (nie należy go łączyć z talki czy tulks, "tłumacz")
 |
Jone Tollyn z Wesselkarthen w 1419 r, w XX. HA, Perg.-Urkk., Schieblade XXVI, Nr. 26 |
 |
Jone z Wessilkarthen z 1426 r. w OF 164 |
 |
Nazwa miejscowa Wesselkarthen (Gerullis, s. 200) |
 |
Imię Prusa Tole i przydomek Tollyn ("potomek Tole") (Trautmann, s. 106) |
Czyli być może leśne gospodarstwo Wessilkarthen przekształciło się w XVI w. w przysiółek z karczmą Tollkeim. Od nazwy wsi Tollkeim pochodzi dowodnie nazwisko Tolkien (o czym wielokrotnie pisałem na blogu — patrz szczególnie tutaj).
[Trzeba jednak dodać, że prof. Grasilda Blažiene w jej Baltische Ortsnamen in Ostpreussen, s. 102 utożsamia tajemnicze Wessilkarthen z późniejszą wsią Lampasch.]